Διαβάζοντας αυτές τις μέρες το εξαιρετικό βιβλίο του Πολωνού συγγραφέα,Στάνισλαβ Γέρζι Λετς, «Επιλογή από τις Αχτένιστες Σκέψεις», εκδ. Στιγμή, 2004, (μετάφραση Αφροδίτης Κολλάρου) το οποίο περιλαμβάνει αφορισμούς του από το ομώνυμο βιβλίο που κυκλοφόρησε στη Βαρσοβία το 1955, διαπίστωσα για ακόμα μια φορά οτι η μόνη πρόοδος που έκανε ο άνθρωπος ήταν να μάθει να περπατά στα δύο του πόδια…Θα σταχυολογήσω ορισμένους από τους στοχασμούς του σε μια προσπάθεια σύνδεσής τους με τη σημερινή πολιτικο-κοινωνική επικαιρότητα:
1. «Την ματιά στον κόσμο μπορεί να την εμποδίσει κανείς με μια εφημερίδα»:
Οι αμέτρητες πηγές πληροφόρησης σήμερα, όχι μόνο αποπροσανατολίζουν κατευθύνοντας, αλλά οδηγούν στην απόλυτη λήθη. Ο Γκαίτε το έθεσε πολύ σωστά: «Γνήσιος σκοταδισμός δεν είναι το να εμποδίζεις να απλωθεί το αληθινό, το ξεκάθαρο, το χρήσιμο, αλλά να θέτεις σε κυκλοφορία το κίβδηλο»… Με αυτό τον στόχο γέμισαν μέχρι πάνω τα ράφια στα περίπτερα στο όνομα της δημοκρατίας…
2. «Συνήθως η οπισθοφυλακή της παλαιάς εμπροσθοφυλακής είναι η εμπροσθοφυλακή της καινούριας οπισθοφυλακής»:
Η σύνθεση της νέας καλοκαιρινής κολεξιόν-κυβέρνησης αποδεικνύει του αφορισμού το αληθές… Δεν είναι μόνο το τραγελαφικό γεγονός οτι μας κυβερνάνε -ως άλλο ρωμαικό όργιο κοινώς «παρτούζα», τα δυο κόμματα που ευθύνονται αποκλειστικά για τη σημερινή κατάσταση, είναι και το οτι έχει καταστρατηγηθεί κάθε ίχνος “αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας'. «Διάφορα αξιώματα» γράφει, επίσης ο Λετς, «είναι σαν τις αρρώστιες: είτε κληρονομικά είτε μεταδοτικά»...Συνεπώς δεν γλυτώνουμε ακόμα και τώρα που έχουμε «τσακάλι» Υπουργό Υγείας…
3. «Όλα έχουν ήδη ανακαλυφθεί, μονάχα στην περιοχή της χυδαιότητας υπάρχει ακόμα νέο έδαφος»:
Οι πολιτικοί καθημερινά μας εκπλήσσουν με την ευρηματικότητα της χυδαιολογίας τους. Ο Όσκαρ Ουάιλντ επίσης το εξέφρασε εξαιρετικά: «Τα πολιτικά κόμματα είναι οι μόνοι χώροι που μας απέμειναν, όπου οι άνθρωποι δεν συζητούν για πολιτική».. Η χυδαιότητα όμως ρέει παντού με ποικίλες μορφές. Ένα απλοικό παράδειγμα, η σημερινή ανακοίνωση του Star Channelσχετικά με τις επικείμενες αλλαγές του: «Πάντα με γνώμονα την αντικειμενική ενημέρωση σε όλους τους τομείς ενδιαφέροντος των τηλεθεατών μας, πολιτική, οικονομία, πολιτισμός, αθλητισμός, αποφασίστηκε η αναδιοργάνωση του ειδησεογραφικού τομέα του Star». Δεν πρόκειται απλώς για θρασύτητα όταν αναφέρονται οι λέξεις: «πάντα», «γνώμονας η αντικειμενική ενημέρωση» και «πολιτισμός» αλλά για χυδαιότητα που την καταπίνουμε αμάσητη. Όπως χυδαία με την επίφαση της «νομιμότητας» είναι και η σημερινή δήλωση του θεατρανθρώπου Δημήτρη Λιγνάδη: «Ακραίο αλλά νόμιμο», σχετικά με την επιλογή του Σάκη Ρουβά στο ρόλο του Διονύσου-στις «Βάκχες» που θα παρουσιαστούν και στην Επίδαυρο. Και είναι χυδαία γιατί προσπαθεί να επιβάλλει και όχι να υπερασπιστεί την επιλογή του (για την οποία έχει κάθε δικαίωμα). Θα επανέλθουμε όμως σε αυτό το παράδειγμα και πιο κάτω.
4. «Όλοι θέλουν το καλό μας. Μην τους αφήσετε να το πάρουν»:
Οι εθνοσωτήρες έχουν πλέον επαγγελματική ταυτότητα. Διεξάγουν μάλιστα και Συνέδρια Φιλανθρωπίας. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα, το 2ο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριο για την Κοινωφελή Δράση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που διεξήχθη χθες και σήμερα. Από εκεί και η σημερινή χυδαιότητα, που λέγαμε και πριν, του Τζορτζ Σόρος: «Είμαι πολιτικός φιλάνθρωπος». Όπως και ολόκληρος ο αποψινός ενθοσωτήριος λόγος που εκφώνησε ο Αντώνης Σαμαράς στο συνέδριο της ΝΔ με αποκορύφωμα τη φράση: «Με το ΠΑΣΟΚ θα εξαντλήσουμε την τετραετία για το καλό της πατρίδας». Με το ίδιο ΠΑΣΟΚ το οποίο το κατακεραύνωνε πριν λίγους μήνες…
5. «Η κουλτούρα σήμερα έχει πάει στον λαό. Πότε θα επιστρέψει;»:
Δεν είναι ελιτίστικη άποψη, ούτε αντισοσιαλιστική. Είναι μια καθημερινή διαπίστωση από μια απλή διαδικτυακή και όχι μόνο πλοήγηση. Τα «likeς» και τα «shares», όπως και η gay κοινότητα (η αναφορά εδώ ως γεγονός οχι ως ομοφοβικό ή ρατσιστικό σχόλιο) ανεβοκατεβάζουν «πολιτισμικές κυβερνήσεις». Όλοι γράφουμε για να «αρέσουμε» στον κόσμο. Και όλος ο λαός «γράφει» για να αρέσει μόνο στον εαυτό του… Και αναδεικνύει τους ήρωές του…Επανερχόμαστε στον Λιγνάδη. Τόνισε, σήμερα, στη συνέντευξη Τύπου: «Το πρόσωπο που θα υποδυθεί το Διόνυσο πρέπει να εκπροσωπεί το νέο, το τολμηρό, το ωραίο, αυτό που για τους σημερινούς θεατές μπορεί να γοητεύσει και να οδηγήσει στην κυριαρχία της μουσικής επί του λόγου και της μέθης επί της λογικής»
Το κοινό, λοιπόν, σε ρόλο πρωταγωνιστικό ρόλο. Είτε ως δημιουργός είτε ως κριτήριο ενός έργου…
6. «Ορισμένοι συγγραφείς δίνουν την εντύπωση πως ξεκίνησαν να γράφουν μόνο και μόνο επειδή δεν είχαν τίποτα να πουν»:
Τα μπετοειδή βιβλία των εκδόσεων Ψυχογιός και τα αναρίθμητα ποιητικά ορνιθοσκαλίσματα μάς βομβαρδίζουν ανηλεώς ως ευπώλητα και κοσμοαγάπητα (ο «λαός» που λέγαμε και ανωτέρω…). Δεν είναι όμως τίποτα άλλο από ευκοίλια…Ο Λετς κάπου αλλού το εκφράζει έξοχα: «Στους ανθρώπους αρέσουν, διαπίστωσα, σκέψεις που δεν τους αναγκάζουν να σκέφτονται»… Όσο πιο κοινοτοπη μια δημιουργία, όσο πιο κοντά σε αυτό που και εμείς θα μπορέσαμε να κάνουμε, τόσο πιο μεγάλη επιτυχία έχει. Η τέχνη σήμερα δεν ξεβολεύει. Εκπροσωπεί.
7. «Η αληθινή σάτιρα δεν τραυματίζει-σκοτώνει»:
Οι Λαζοπουλο-Κανάκηδες και οι λοιποί διασκεδαστές νομίζουν οτι εξοντώνουν. Απλώς τραυματίζουν. Προ πάντων την αισθητική της τέχνης που λέγεται σάτιρα. Ο γερο-Αριστοφάνης δεν είναι άλλοθι για τους χοντροειδείς υπαινιγμούς π.χ. του Σταμάτη Κραουνάκη προ τον Άδωνι Γεωργιάδη (ακόμα και αν δεν ήταν δικά του λόγια και προυπήρχαν ως θεατρικό νούμερο εδώ και καιρό) ιδίως όταν ο συνθέτης πέρασε υβριστικές και παραληρηματικές γενεές δεκατέσσερις όποιον τόλμησε να “λοιδορήσει' την Κατερίνα Στανίση και την πασχαλινή διαφήμιση του Jumbo. Ο Γκαίτε, πάλι, τονίζει σοφά: «Πες μου για ποιο πράγμα γελάει ένας λαός, και θα σου πω για ποιο πράγμα είναι έτοιμος να χύσει το αίμα του..»
8. «Προφητεύω το τέλος του καννιβαλισμού. Ο άνθρωπος αισθάνεται αηδία για τον άνθρωπο».
Ή όπως το έλεγε ο Wolf Biermann: «Όχι απλώς τους έχω βαρεθεί. Τους έχω σιχαθεί». Νομίζω πως είμαστε πολύ κοντά…Ίσως η λύσις του κωμικού δράματος.
Για το τέλος ένα χρηστικό ερώτημα-αφορισμός του Λετς που σώζει ζωές αν απαντηθεί με σωστό τρόπο: «Πώς εξασκεί κανείς τη μνήμη για να μάθει να ξεχνάει;»
Αναδημοσίευση από το www.poein.gr
